Dân gian Việt Nam vẫn gọi tháng 7 âm lịch hàng năm là tháng cô hồn. Người dân truyền miệng rằng để tránh những điều xui rủi và không bị người âm quấy nhiễu thì nên tránh và nên làm một số việc trong tháng cô hồn.
Có nhiều cách lý giải về việc vì sao tháng 7 âm lịch được gọi là tháng cô hồn. Các nhà nghiên cứu cho rằng, những cách lý giải ấy đều chứa đựng ý nghĩa nhân văn cao cả là đề cao việc báo hiếu và làm phúc.
Vì sao tháng 7 âm lịch được gọi là tháng cô hồn?
Theo TS. Dương Hoàng Lộc – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tôn giáo. Trường Đại học Khoa học xã hội & Nhân văn – Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết. Khái niệm tháng cô hồn bắt nguồn từ Đạo giáo. Sau đó lan truyền mạnh mẽ trong dân gian. Dưới ảnh hưởng của niềm tin này. Dân gian Trung Quốc lưu truyền quan niệm cõi âm do Địa quan Đại đế quản lý.
Tháng 7 âm lịch, đặc biệt là ngày rằm của tháng này trùng với sinh nhật của Địa quan Đại đế nên cửa địa ngục sẽ mở. Điều này đồng nghĩa với việc ma quỷ. Vong hồn quay lại trần gian mang theo những tai ương, xui rủi cho mọi người.
TS. Lộc cho biết thêm: “Tại nước ta, dân gian cho rằng Tết Trung nguyên tháng 7 là Địa quan xá tội. Tức những vong hồn dưới âm phủ được lên cõi trần gian. Do đó, người ta bày mâm cúng thí thực cô hồn. Vào thời điểm này, các chùa cũng thiết lập trai đàn chẩn tế để tài pháp nhị thí cho các cô hồn ngạ quỷ vất vưởng. Đồng thời đây là dịp con cháu đến chùa cầu siêu cho ông bà tổ tiên đã qua đời”.
Theo ông, phong tục trên hướng con người đến việc mở rộng tấm lòng bi mẫn, thể hiện qua sự quan tâm, chia sẻ đối với những người kém may mắn, bất hạnh, gặp khó khăn trong cuộc sống.
Trong khi đó, cũng theo Vietnamnet, nhà nghiên cứu lý học Đông phương Nguyễn Vũ Tuấn Anh lại có những lý giải riêng về nguồn gốc của quan niệm tháng 7 Âm lịch là tháng cô hồn. Ông cho rằng, tháng 7 Âm lịch là tháng thứ chín, tính từ tháng Một theo Việt lịch (Một, Chạp, Giêng, Hai, Ba, Tư, Năm, Sáu và Bảy).
Theo chu kỳ Cửu cung, tháng này nhập trung cung Hà đồ. Tương ứng với độ số 10 của Thiên can Quý thuộc Thủy. Tháng này có Thiên can là Âm thủy và thiên can Quý đang quản trung cung. Do đó, theo lý học Việt, tháng này âm khí rất vượng.
“Chính vì tính thể hiện âm khí vượng nên nó được mô tả bằng “Địa ngục” (“Địa” là đất/thổ; “ngục” là hình tượng mô tả khí chất dưới đất) và nó được dựng lên thành những truyền thuyết liên quan đến tháng cô hồn với những ma quỷ từ địa ngục chui lên, hoành hành trên thế gian”, ông lý giải thêm.
Không chỉ ở Việt Nam và Trung Quốc, một số nước như Ấn Độ. Campuchia, Nhật Bản cũng có chung niềm tin về tháng 7 cô hồn. Riêng ở Việt Nam, những tập tục, thói quen thờ cúng, kiêng kỵ … Đã trở thành một phần trong nét đẹp văn hóa dân gian ở nước ta.
Tháng 7 âm lịch trong văn hóa của người Việt
Ở Việt Nam, cúng cô hồn là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống của người Việt. Được truyền từ đời này sang đời khác. Người Việt cho rằng, khi con người mất đi nhưng phần hồn vẫn tồn tại. Có người thì được đầu thai khiếp khác hay có người thì bị đầy xuống địa ngục, làm quỷ đói quấy nhiễu dương gian.
Hàng năm, người Việt cúng cô hồn kéo dài một tháng. Tùy thuộc vào từng gia đình, từng vùng miền khác nhau. Thông thường, người Việt thường cúng cô hồn vào ngày mùng 2, 15, 16 tháng 7 âm lịch. Một số nơi cúng sớm hơn hoặc trễ hơn nhưng đều cúng vào buổi chiều tối.
Dân gian cho rằng tháng 7 âm lịch, âm khí dưới đất bốc mạnh lên cao và tự suy luận rằng đó là vong hồn người đã khuất. Do vậy mà dân gian quan niệm tháng 7 âm lịch là ngày mở cửa địa ngục. Các linh hồn sẽ từ đó thoát ra ngoài.
Bên cạnh đó, người dân cũng quan niệm rằng, tháng cô hồn là tháng ma quỷ. Không đem lại may mắn nên hầu hết các công việc cưới hỏi, khởi công xây dựng, mua sắm, đi xa,… đều tránh tháng 7 âm lịch.
